Przyznanie określonych świadczeń pracownikom i zleceniobiorcom powoduje co do zasady powstanie przychodu po stronie zatrudnionych. Pod pewnymi warunkami, zarówno ściśle wskazanymi w przepisach, jak i wynikającymi z praktyk urzędowych, taki przychód może być zwolniony z podatku i składek. Skorzystanie ze zwolnień podatkowych i w zakresie składek ZUS nie zawsze jest możliwe w przypadku tych samych świadczeń. Ponadto różne mogą być kryteria zastosowania danego zwolnienia. Za przychód pracownika mogą być uznane te świadczenia, które zostały spełnione:
• za jego zgodą (pracownik skorzystał z nich w pełni dobrowolnie),
• w interesie pracownika (a nie w interesie pracodawcy),
i przyniosły mu korzyść w postaci powiększenia aktywów lub uniknięcia wydatku, który pracownik musiałby ponieść, a także gdy korzyść ta jest wymierna i przypisana indywidualnemu pracownikowi (nie jest dostępna w sposób ogólny dla wszystkich podmiotów).
Jeżeli świadczenie nie spełnia powyższych przesłanek, wówczas nie uznaje się go za przychód, co by oznaczało, że nie podlega opodatkowaniu i oskładkowaniu. Warto jednak pamiętać, że nie wszystkie rodzaje przychodów są wyłączone z podstawy wymiaru składek ZUS. Pomimo że świadczenia mają charakter zbliżony do świadczeń zwolnionych z podatku, znacząca ich część została uregulowana odmiennie, niż określają to przepisy podatkowe.