Tom trzeci, część druga dzieła „Słowianie Zachodni” omawia następujące tematy: Dzieje polityczne i stosunki zewnętrzne w X w. Zmiany polityczne i etnograficzne w początku X w.: 1. Osiedlenie się Madziarów nad Dunajem. 2. Usposobienie Słowian naddunajskich w początku X w. 3. Zgoda ze Słowianami ułatwia Madziarom najazdy na Niemce. 4. Wpływ Madziarów na przyszłość Słowiańszczyzny. Państwo Czeskie: I. Stan Czech po upadku Wielkiej Morawii. Polityka książąt. Zaburzenia. 2. Podwyższenie władzy książęcej. 3. Stosunki kościelne. Upadek Serbów i Hobolanów 928-936: 1. Stan Słowian nadłabskich w początku X w. 2. Przygotowania Henryka Ptasznika do walki ze Słowianami. 3. Napady Henryka Ptasznika. Zdobycie Branibora r. 928. Ujarzmienie Serbów r. 928. Bitwa pod Łączynem r. 929. Walka z Madziarami r. 933. 4. Utwierdzenie się Niemców w Serbii między Soławą a Łabą. Ujarzmienie Wieletów i Obodrytów przez króla Ottona I (936 -951): 1. Założenie w Magdeburgu rezydencji królewskiej. 2. Pograniczne legacje Hermana Billinga i Gerona. 3. Wojna Ottona I z Czechami. Najazdy Madziarów na Saksonię (r. 937-938). Powstanie Słowian r. 939. Zaburzenia w krajach Obodrytów i Lutyków (r. 954 – 960): 1. Powstanie Wkranów r. 954. Najazd Billinga na Obodrytów r. 954, w odwet za najazd na Saksonii. Powstanie Słowian r. 955, klęska ich. 2. Powstanie Ratarów (957-960). Początek monarchii polskiej: Czasy przedhistoryczne: 2. Dynastia Piastów. 3 Rządy Mieszka I (960-962). Starcie się z Wichmanem. Gero ujarzmia Łużyczan (963). Mieszko wasalem cesarstwa. 4. Usunięcie się od rządów Gerona (r. 963). Podział wielkorządztwa jego na marki. Żelibor wagrski kłóci się z Mściwojem obodryckim. Wichman powiększa zaburzenie, ucieka, podburza Wolinianin przeciw Mieszkowi, ginie r. 9 6 7. Wprowadzenie chrześcijaństwa obrzędu rzymskiego: 1. Ustanowienie biskupstw: Hawelbergskiego (r. 946) i Brandenburskiego. 2. Ustanowienie metropolii Magdeburskiej. Biskupstwa: Merseburskie, Życzańkie i Miśnieńskie (r. 968). Biskupstwo Aldenburskie. Zadanie urządzonego dla Słowian kościoła. Marne skutki usiłowań jego. 4. Organizacja kościoła w Czechach. Biskupstwo Praskie (r. 973). Granice jego. Stosunek kościelny Morawii do Czech. Pierwsi biskupi. 5. Wprowadza chrześcijaństwa w Polsce. Początek organizacji kościelnej. Stosunek Mieszka I do cesarstwa i sąsiadów: 1. Przezorność w polityce Mieszka I. 2. Bitwa Mieszka I przy Cedzynie (r. 972). Zjazd w Quedlinburgu (r. 973). 3. Zachowanie się Mieszka za panowania Ottona II (973-983). Powstanie Słowian zaodrzańskich w r. 983. Niepodległość: 1. Wielkorządcy Słowian nadłabskich (980-982). Sprawa biskupa Wagona z księciem Mściwojem obodryckim. 2. Powstanie Słowian w r. 983. 3. Bitwa nad r. Tongerą (983) i skutki jej. Obodryci Lutycy bronią niepodległości swej do końca w. X. Niemcy trzymają się w Misznie: 1. Usiłowania Niemców do odzyskania straconej Słowiańszczyzny. Zdobycie przez Czechów Miszna (r. 985) i ustąpienie go Niemcom. 2. Zwada pomiędzy książętami Bolesławem II a Mieszkiem I r. 990. Tymczasem Niemcy ujarzmiają Milczanów. 3. Walka o Branibor (991-993). Wyprawy Ottona III (995-997). Słowianie w odwet do Saksonii wpadają (998-1000). Ostatnie wysiłki Serbów w obronie niepodległości swej: 1 Odzyskanie swobody (r. 983). Strata jej (985). 2. Legendy o bojach Milczanów z Niemcami. Zwierzchnik Krescencjusz. Ostatnia stolica zwierzchników milczaińskich. Ostatni przytułek ich w błotach dolnej Sprewy.
