Tom czwarty, część druga dzieła „Słowianie Zachodni” omawia następujące tematy: Wynarodowienie Słowian. Słowianie na zachód od Łaby i Soławy. Byt i upadek Słowian. Na ziemiach ujarzmionych przed Karolem W.: 1. Germania i Turyngia według pojęć VI-VIII w. Terytoria, podziały i granice Turyngii za czasów Merowingów. Objaśnienie nazwy jej. Serby w Turyngii. 2. Mieszkańcy Turyngii i Saksonii Wschodniej pod względem narodowości w epoce VI-VIII w. 3. Apostołowie chrześcijańscy w Germanii w VII i VIII w. Ś. Bonifacy. Biskupstwa: Wircburgskie, Erfurtski, Eichstadskie. Klasztor Fuldeński. Pustelnicy. 4. Usiłowania Karolingów do rozszerzenia chrześcijaństwa między Słowianami rozbijają się o nieżyczliwość biskupów niemieckich. 5. Zarząd i obywatelstwo Turyngii za czasów Karolingów. 6. Pogorszenie losu Słowian pod rządem królów niemieckich w X-XlII w.: a) w Saksonii, Nordturyngii i Szwabengau. b) w Turyngii i Frankonii. Erfurt. Pogaństwo w Germanii w XI w. Biskupstwo Bambergskie dla Słowian (1008). Powolny postęp chrześcijaństwa między Słowianami. Rozwiązanie bytu ich w XIII w. 7. Stan prawny i ekonomiczny Słowian w epoce X-XIII w. a) Rozwijanie się wasalstwa, rycerstwa i poddaństwa w Germanii w IX-XI w. b) Własność dziedziczna, Starostowie, Goście, Społeczna ręka. c) Czynszownicy i poddani. Wićazie. Smerdy. Chłopi. Prawa i obowiązki ich. 8. Rozwiązanie bytu narodowego i znikanie Słowian w Germanii. B. Na ziemiach zdobytych przez Karola W.: 1. Wcielenie do cesarstwa lewego brzegu Łaby. 2. Słowianie w Marce Północnej, później Starą zwanej. Rodowód hrabiów Groickich. 3. Słowianie w księstwie Luneburgskim: a) W Bardengau. b) W Drewianach. e) Teraźniejszy Wendland.