Tom czwarty, część czwarta dzieła „Słowianie Zachodni” omawia następujące tematy: Lutycy północni. (Na archipelagu Rańskim i przyległym lądzie). 1. Stosunek księstwa Rańskiego do korony i władzy duchownej duńskiej. 2. Książęta i otoczenie ich. Rodowód książąt rańskich. 3. Kościół i duchowieństwo. 4. Podział ludności na stany: a) szlachta. b) knieżyce. c) ludność swobodna i niewolna. 5. Kolonizacja: a) W posiadłościach lądowych: b) Na wyspie. c) W miastach. 6. Zwichnięcie obyczajów narodowych. 7. Upadek narodowości słowiańskiej: a) W posiadłościach lądowych. b) Na wyspie. 8. Rozwiązanie bytu narodowego. Lutycy Południowi. A. W posiadłościach Arcybiskupstwa Magdeburskiego (Moraczanie, Ziemczycy, Leszycy). B. W margrafstwie Brandenburskim (Brzeżanie, Stodoranie, Sprewianie). Umocowanie się margrafów nad Hobolą w XII w. Rycerstwo i feudalizm. 3. Chrześcijaństwo i Duchowieństwo. 4. Zniszczenie ustroju słowiańskiego. 5. Kolonizacja. a) Lokatorowie osad Szulcy, ich zarządy. Koloniści z Niemców i Słowian. Lenne konie. b) Osiedlenie kolonistów niemieckich w miastach i wsiach. Wpływ instytucji (duchownych na rozwój kolonizacji kraju i germanizacji Słowian. Osady słowiańskie i niemieckie, wielkie i małe. Znikanie osad słowiańskich w XIII i XIV w. Niektóre z nich trwają w XV w.: W Priegniz-mark. W Hawellandzie. W Suchej. W Teltowskim kraju. W Banimskim kraju. W Rupińskim kraju. Ciemiężenie Słowian w XIII i XIV w. Poniżenie ich do stanu rybaków, chyzarów, kosatów, zagrodników i pastuchów. 7. Upośledzenie Słowian w miastach. 8. Zmiany pod przewagą niemiecką. 9. Upadek i pozostałe po Słowianach ślady.