Nowela Stefana Żeromskiego, wydana po raz pierwszy w zbiorze Opowiadania w 1895 r., opowiadająca historię lekarza Pawła Obareckiego i nauczycielki Stanisławy Bozowskiej. Akcja dzieje się w Obrzydłówku – małej wsi, do której doktor przyjechał mając 37 lat. Akcja utworu toczy się w drugiej połowie XIX wieku, w zaborze rosyjskim: w miasteczku Obrzydłówek oraz nieodległej od niego wsi, gdzie uczyła Bozowska. Czas fabuły rozszerza się o lata wcześniejsze, gdy Paweł Obarecki studiował w Warszawie.