Tytuł "Odbywa się osobliwy sąd..." nadał Stanisław Brzozowski swej rozprawie z postawami polskiej inteligencji przełomu wieków XIX i XX. Rzecz bezpośrednio dotyczy nastawienia polskiego filistra wobec rewolucji 1905 roku. W istocie jednak chodzi w niej o to, by zdemaskować tych, co rezygnują z ideałów na rzecz lękliwej uległości wobec biegu rzeczy i tę własną uległość racjonalizują.