Zbiór blisko pięćdziesięciu esejów poświęconych najwybitniejszym polskim artystom od drugiej połowy XIX wieku do czasów współczesnych.

Każdy z tekstów koncentruje się na wskazaniu esencji twórczości danego malarza – od zarysowania tła biograficznego, często przez analizę psychologiczną twórcy, po podsumowanie jego dorobku artystycznego. Rozważania wzbogacone są w interpretacje wybranych dzieł sztuki, które niejednokrotnie wykraczają poza oczywiste przesłanie, jakie niesie obraz. Jak zauważa autorka: „Właściwy sens sztuki zawiera się w twórcy. Dzieła są jedynie tropami, które pozwalają do tego źródła dotrzeć”.

Maria Anna Potocka umożliwia czytelnikom wnikliwe i bardzo subiektywne spojrzenie na dorobek artystyczny wielu polskich malarzy, choćby Jana Matejki, Jacka Malczewskiego, Tadeusza Kantora, Wojciecha Fangora, Edwarda Dwurnika czy Leona Tarasewicza, tłumacząc, że indywidualne relacje z czyjąś sztuką i zgłębienie jej w osobisty sposób pozwalają każdemu odbiorcy przeistoczyć się niejako w artystę.